بازنمایی علل کاهش انگیزه شغلی معلمان در انجام فعالیت‌های حرفه‌ای:یک مطالعه پدیدارشناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد تحقیقات اموزشی دانشگاه تهران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی دانشگاه تهران.

3 استادیار سنجش و آموزش دانشگاه تهران.

چکیده

افت انگیزه شغلی، از مهمترین علل کاهش کیفیت عملکرد حرفه‌ای است. شواهد و مستندات میدانی از کاهش چشمگیر انگیزه شغلی معلمان حکایت می‌نماید. پژوهش حاضر با هدف بازنمایی ادراک و تجربه زیسته معلمان در خصوص علل کاهش انگیزه شغلی آن‌ها به انجام رسید و در آن سعی شد با استفاده از رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی از نوع توصیفی به بازسازی معنایی ادراک معلمان از علل کاهش انگیزه پرداخته‌شود. به‌­منظور گردآوری داده‌ها از مصاحبه نیمه‌­ساختارمند استفاده شد. با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و راهبرد زنجیره‌ای، پس از 20 مصاحبه، اشباع داده‌ها حاصل شد. تحلیل عمیق تجربه زیسته معلمان با استفاده از راهبرد هفت‌ مرحله‌ای کُلایزی، به شناسایی و دسته‌بندی پنج دسته عمده از عوامل کاهش انگیزه معلمان دوره اول متوسطه منجر گردید. این پنج علت به ترتیب اهمیت شامل؛ الف) مسائل آموزشی؛ ب) مسائل داخل سازمانی؛ ج) مسائل اقتصادی؛ د) مسائل اجتماعی؛ ه) مسائل شخصی و خانوادگی است. یافته‌ها نشان داد که معلمان مورد مطالعه، علل متعدد و متفاوتی را برای کاهش انگیزه شغلی‌شان معرفی کرده‌اند و این بدان معنی است که هر یک از معلمان با چالش‌های متعدد و متفاوتی در امر آموزش و انجام فعالیت‌های حرفه‌ای خود روبرو هستند و کم‌توجهی در بهبود وضعیت ایشان، می‌تواند نظام آموزشی و به ویژه پویایی و بالندگی جامعه را در آینده‌ای نزدیک با مخاطرات عمده‌ای همراه سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Representation of Causes of Reducing the Job Motivation of Teachers to perform Occupational Activities: A Phenomenological Study

نویسندگان [English]

  • zahra panahi 1
  • zahra momeni 2
  • Keyvan Salehi 3
1 MA degree in educational research, University of Tehran.
2 MA degree in Adult Education, University of Tehran.
3 Assistant Professor of Assessment and Education at University of Tehran.
چکیده [English]

Lack of job motivation is the most important cause of reduced quality of professional performance. Field evidence indicates a dramatic reduction in teacher’s motivation. This study aims to represent the teachers’ perceptions and lived experiences about the causes of teachers’ motivation reduction. By using a qualitative approach and a descriptive phenomenological method, an effort has been made to reconstruct teachers’ perceptions of the causes of loss of motivation. Semi-structured interviews were used to collect data. Having used purposeful sampling and chain sampling, and through 20 interviews with teachers, data saturation was achieved. Deep analysis of the teachers’ lived experiences led to the identification and classification of the five major categories of motivation reduction factors. These five factors are: “educational issues”; “internal organizational issues”; “economic issues”; “social issues”; and “personal and family issues.The Results showed that each teacher faces many different challenges in the field of education and professional activities, and lack of attention to improving their status can lead to a major risk in the educational system and in particular the dynamism and development of the society in the near future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lived experiences of Teachers
  • junior high school
  • lack of motivation
  • educational and Occupational activities
منابع
آذرفر، فاطمه (1387). بررسی مقایسه‌ای عوامل و راهکارهای افزایش انگیزه و رضایت شغلی معلمان در پژوهش‌های ایران وسایر کشورها. طرح پژوهشی، ادار کل آموزش و پرورش استان خراسان رضوی، گروه‌تحقیق و پژوهش.
آهی، قاسم؛ منصوری، احمد؛ درتاج، فریبرز؛ دلاور، علی؛ ابراهیمی‌قوام، صغری (1395). مدل‌یابی رابطه بین درگیری تحصیلی والدین و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی با توجه به نقش میانجی انگیزش و درگیری تحصیلی دانش‌آموز. دست‌آوردهای روان­شناختی، 23(2)، 69-90.
اﻧﺘﺼﺎر ﻓﻮﻣﻨﯽ، ﻏﻼﻣﺤﺴﯿﻦ (1394). راﺑﻄه اﻧﮕﯿﺰش ﺷﻐﻠﯽ، دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﺷﻐﻠﯽ و ﺗﻌﻬﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﺑﻬﺮه‌وری ﻣﺪﯾﺮان در ﺳﺎزﻣﺎن آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﺳﺘﺎن زﻧﺠﺎن. مدیریت بهر‌ه‌وری. 8(32)، 171-190.
بازرگان، عباس (1394). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته؛ رویکردهای متداول در علوم رفتاری. تهران: نشر دیدار.
باقری‌فر، علی­اکبر و صالحی، کیوان (1395). آسیب­شناسی باورهای دینی دانش‌آموزان دبیرستانی. کنفرانس بین‌المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی-غدیر.
برون، بهاره و برکت، غلامحسین (1393). مقایسه و بررسی رابطه هوش معنوی مدیران با انگیزه پیشرفت معلمان. همایش بین‌المللی مدیریت.
بیگدلی، الهه؛ بزازیان، سعیده و باباخانی، وحیده (۱۳۹۵). رابطه خودکارآمدی و انگیزه پیشرفت معلمان با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره دوم سه ساله ابتدایی. دومین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی ایران، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.
پوشنه، کامبیز؛ پاکدامن ساوجی، آذر و صمدی‌کلی، رضا (1387). شناسایی عوامل کاهش‌دهنده انگیزه معلمان و ارائه راهکارهای برونرفت از وضعیت کنونی. طرح پژوهشی، سازمان آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران.
ترازی، زهرا؛ حمیدی، منصور علی؛ و خادمی، ملوک (1391). تغییر اسنادها و بهبود انگیزه آموختن در دانش‌آموزان از راه‌ پس‌خورانددهی. علوم رفتاری، 3، 271-275.
حسن‌زاده‌پلکویی، شهربانو و صالحی، کیوان (1396). تحلیل پدیدارشناسانه چالش‌های ناشی از افت استرس مولد تحصیلی در نظام ارزشیابی توصیفی‌ـ‌کیفی. فصلنامه مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 7(20)، 151-191.
جلیلی‌ کلهری، اعظم (1392). رابطه بین هوش معنوی و انگیزه پیشرفت معلمان متوسطه شهرستان قدس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی
خصالی، آزاده؛ صالحی، کیوان و بهرامی، مسعود (1395). تحلیل ادراک و تجربه زیسته معلمان ابتدایی از دلایل ناکارآمدی برنامه ارزشیابی توصیفی ـ کیفی: مطالعه به روش پدیدارشناسی.  فصلنامه مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی. 5(12)، 121-152.
رحیمی، شهلا؛ آیتی، محسن و عسگری، علی (1392). خود­ارزیابی مرکزی راهبردی جهت خودبهبودی و رشد حرفه‌ای معلم. مجموعه مقالات اولین همایش مجازی ره‌آوران آموزش.
زنگنه، ناصر (1392)، بررسی منزلت اجتماعی معلمان منطقه بزینه­رود از توابع استان زنجان از دیدگاه دانش‌آموزان پسر و دختر دبیرستان در سال تحصیلی 92 – 1391. چهارمین همایش مجازی بین‌المللی تحولات جدید ایران و جهان.
ساعتچی، محمود؛ قاسمی، نوشاد و نمازی، سمیه (1387). بررسی رابطه میان انگیزه شغلی مدیران، رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان (دبیران) مقطع متوسطه شهرستان مرودشت. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2، 147-168.
سپاه منصور، مژگان؛ شهریاری احمدی، منصوره و شهامی، ناهید (1391). رابطه بین کیفیت زندگی، رضایت شغلی و فرسودگی شغلی معلمان. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، 3، 91-110.
سیف، علی اکبر (1390). روانشناسی تربیتی، تهران: انتشارات پیام نور.
سیف، علی اکبر (1393). روانشناسی پرورشی نوین، تهران: نشر دوران.
شریفی، اصغر و مقامی، علی (1389). بررسی رابطه بین انواع قدرت مورداستفاده مدیران با شیوه‌های برخورد تعارض در مدارس راهنمایی و متوسطه شهرستان نمین در سال تحصیلی 89-1388. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی،5، 25-45.
صالحی، کیوان (1393). طراحی الگوی سنجش اصیل آموخته‎های علوم تجربی در نظام آموزش ابتدایی برای بهبود کیفیت یادگیری دانش‌آموزان. رساله دکتری منتشرنشده، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
صالحی، کیوان؛ بازرگان، عباس؛ صادقی، ناهید و شکوهی یکتا، محسن (1394 الف). بازنمایی ادراکات و تجارب زیسته معلمان از آسیب‌های احتمالی ناشی از اجرای برنامه ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی، فصلنامه مطالعات اندازه­گیری و ارزشیابی آموزشی، 9، 59-99.
صالحی، کیوان؛ بازرگان، عباس؛ صادقی، ناهید و شکوهی‌یکتا، محسن (1394 ب). تحلیل پدیدارشناسانه ادراک و تجربه زیسته معلمان مدارس ابتدایی از نقاط ضعف و قوت برنامه ارزشیابی توصیفی. نشریه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 9(31)، 19-68.
عزیززاده، فریبا‌؛ ‌سلطانی، ‌‌ایرج؛ ‌عزیززاده، ‌سمیرا و ‌مالمیر، آمنه (1392). رتبه‌بندی عوامل انگیزشی معلمان‌ ناحیه‌1 شهرستان ‌ارومیه‌ با ‌استفاده ‌از‌ روش AHP. مجموعه مقالات اولین همایش مجازی ره­آوران آموزش.
علیزاده، ابراهیم و رضایی، محمدعلی (1388). بررسی منزلت اجتماعی حرفه معلمی (دبیر دبیرستان و آموزگار دبستان) و تغییرات آن در طول سه دهه گذشته. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 29 (8)، 33-49.
علیزاده، شهناز؛ صالحی، کیوان و مقدم‌زاده، علی (1396). واکاوی کیفیت سنجش کلاسی معلمان؛ مطالعه‌ای به­روش پژوهش آمیخته. فصلنامه علمی-پژوهشی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 5 (1)، 63-84.
غفوری، فرزاد؛ اشرف گنجوی، فریده؛ دهقان، آیت‌الله و حسینی، سیده مهسا (1388). ارتباط بین سبک رهبری مدیران با خلاقیت معلمان تربیت‌بدنی. مدیریت آموزشی، 2، 215-234.
قادرزاده، امید و فرجی، سیروان (1393). تحلیل تجربه‌‌های معلمان از دوشغله بودن؛ مطالعه کیفی دلایل و پیامدها. فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ. 7 (26)، 119-146.
کفاش، مهدی و قهرمانی، محمد (1388). بررسی رابطه بین ابعاد شخصیتی مدیران گروه‌های آموزشی دانشگاه شهید بهشتی با سبک مورد عمل آن‌ها در برخورد با تعارض. دو فصلنامه مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام­های آموزشی، 2 (3)، 53-82.
مجتهد، داود (1381). بررسی علل بروز اختلاف و مدیریت تعارض در شرکت‌های تعاونی. دانش مدیریت،57، 71-90.
مولوی، پرویز؛ رستمی، خلیل؛ فدائی نائینی، علیرضا؛ محمد نیا، حسین و رسول‌زاده، بهزاد (1386). بررسی عوامل مؤثر در کاهش انگیزه تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اردبیل. مجله علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، 25 (1)، 53-58.
میرحسینی، سید احمد (1384). ارباب‌رجوع و مدیریت (وظایف متقابل)، نقش بسترها در انجام وظایف. فرهنگ مدیریت، 3 (8)، 181-201.
میری، افشین؛ پارسا، عبدالله و فرهادی راد، حمید (1395). بررسی وضعیت انگیزش شغلی معلمان مدارس ابتدایی شهر اندیمشک و رابطه آن با ویژگی‌های جمعیت شناختی آنان در سال تحصیلی 93-92. تحقیقات مدیریت آموزشی. 8 (29)، 141-157.
هزاوه‌ای، سید محمدمهدی و صمدی، علی (1384). بررسی عوامل مؤثر بر انگیزه خدمتی کارکنان اجرایی استان همدان. فصلنامه اصول بهداشت روانی، 7(25-26)، 13-26.
Cobanoglu, F., Sertel, G., & Seven Sarkaya, S. (2018). Human resource management practices in Turkish education system (Denizli case). European Journal of Educational Research, 7(4), 833-847. doi: 10.12973/eu-jer.7.4.833
Dewi, E. R., Bundu, P., & Tahmir, S. (2016). The Influence of the Antecedent Variable on the Teachers’ Performance through Achievement Motivation in Senior High School. International Journal of Environmental and Science Education, 11(9), 3161-3166.
Dou, D., Devos, G., & Valcke, M. (2017). The Relationships between School Autonomy Gap, Principal Leadership, Teachers’ Job Satisfaction and Organizational Commitment. Educational Management Administration & Leadership, 45 (6),959-977.
Fang, L., Jiangshun, Z., & Ding-ti, L. (2014). Incentive Mechanism for University Teachers under Multi-Task Principal-Agent Model. 2014 Seventh International Joint Conference on Computational Sciences and Optimization, Institute of Management Science & Engineering, Hunan University of Technology, Zhuzhou 412008, China.
Hallinger, P., Lee, M., & Ko, J. (2014). Exploring the Impact of School Principals on Teacher Professional Communities in Hong Kong. Leadership and Policy in Schools, 13(3),229-259.
Irwandy, M. (2014). Assessing the Role of Motivation on Teacher Performance: Case Study in Indonesia. International Journal of Education and Literacy Studies, 2(2), 90-95. doi:10.7575/aiac.ijels.v.2n.2p.90
Khawary, O., & Ali, S. (2015). The Causes and Effects of English Teachers’ Turnover: A Case from Afghanistan. Improving Schools, 18 (1), 20-34. https://doi.org/10.1177/1365480214566280
Kindall, H. D., Crowe, T., & Elsass, A. (2018). The Principal’s Influence on the Novice Teacher’s Professional Development in Literacy Instruction. Professional Development in Education, 44 (2),307-310.
Muñoz, A., & Ramirez, M. (2015). Teachers’ conceptions of motivation and motivating practices in second-language learning: A self-determination theory perspective. Theory and Research in Education, 13 (2), 198-220.
Nzulwa, J. (2014). Motivational Factors Affecting High School Teachers’ Professional Conduct and Work Performance: A Case of Public High Schools in Nairobi City. International Journal of Humanities and Social Science, 4(3), 60-66.
Özan, M. B., Özdemir, T., & Yaras, Z. (2017). The Effects of Social Capital Elements on Job Satisfaction and Motivation Levels of Teachers. European Journal of Education Studies. 3(4), 49-68.
Parks-Leduc, L., Rutherford, M. A., Becker, K. L., & Shahzad, A. M. (2018). The Professionalization of Human Resource Management: Examining Undergraduate Curricula and the Influence of Professional Organizations. Journal of Management Education, 42 (2), 211-238.
Pasathang, S., Tesaputa, K., & Sataphonwong, P. (2016). Teachers’ Performance Motivation System in Thai Primary Schools. International Education Studies, 9 (7), 119-129. doi:10.5539/ies.v9n7p119
Richman, N. (2015). Human Resource Management and Human Resource Development: Evolution and Contributions. Creighton Journal of Interdisciplinary Leadership, 1(2), 120-129.
Roth, G., & Eyal, O. (2010). Principals’ leadership and teachers’ motivation Self-determination theory analysis. Journal of Educational Administration, 49 (3), 256-275.
Salehi, K., & Golafshani, N. (2010). Using mixed methods in research studies: an opportunity with its challenges. International journal of multiple research approaches, 4, 186 – 191.
Seebaluck, A. k., & Seegum, T. D. (2013). Motivation among public primary school teachers in Mauritius. International Journal of Educational Management, 27 (4), 446-464.https:// doi.org/10.1108/09513541311316359
Stronge, J. H., & Tucker, P. D. (2003). Handbook on teacher evaluation: Assessing and improving performance. Larchmont, NY: Eye on Education.
Sumantri, M. S., & Whardani, P. A. (2017). Relationship between Motivation to Achieve and Professional Competence in the Performance of Elementary School Teachers. International Education Studies, 10 (7),118-125. doi:10.5539/ies.v10n7p118
Tayyab Alam, M., & Farid, S. (2011). Factors Affecting Teachers Motivation. International Journal of Business and Social Science, 2(1), 298-304.
Townsend, T., Bayetto, A., Dempster, N., Johnson, G., & Stevens, E. (2018). Leadership with a Purpose: Nine Case Studies of Schools in Tasmania and Victoria Where the Principal Had Undertaken the Principals as Literacy Leaders (PALL) Program. Leadership and Policy in Schools, 17 (2), 204-237.
Wang, F., Pollock, K., & Hauseman, C. (2018). School Principals’ Job Satisfaction: The Effects of Work Intensification. Canadian Journal of Educational Administration and Policy,185, 73-90.