بازنمایی تجارب ‌زیستة معلمان ابتدایی از تغییرات نظام ارزشیابی و نقش آن در فرایند یاددهی‌- یادگیری: یک مطالعة‌ پدیدارشناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامۀ درسی دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی تهران.

2 استادیار، دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.

3 دانشیار، دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.

چکیده

ارزشیابی یکی از عناصر مهم برنامة درسی و نظام آموزشی به شمار می­رود که وسیله­ای برای تحقق اهداف آموزشی، تربیتی و تشخیص میزان پیشرفت یادگیری فراگیر است. تجارب ­زیستة معلمان در زمینة تغییرات اخیر نظام ارزشیابی از کمّی به کیفی در دورة ابتدایی، ضمن بازنمایی نقاط قوّت و ضعف فرایندهای یادگیری، زمینه‌ای مناسبی را برای اصلاح و بهبود کیفیت نظام ارزشیابی فراهم می‌کند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با واکاوی در تجربة ‌زیستة معلمان ابتدایی، تأثیر تغییرات نظام ارزشیابی در فرایند یاددهی­ یادگیری را درک و بازنمایی کند. بدین‌منظور، مبتنی بر روش پدیدارشناسی تفسیری و با استفاده از فن مصاحبة نیمه­ساختاریافته، داده‌های مربوط به 14 مشارکت‌کنندة معلم زن و مرد در منطقة دو شهر تهران که به روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع ملاکی انتخاب شده بودند گردآوری شد. داده‌های گردآوری‌شده نیز با استفاده از راهبرد هفت‌مرحله‌ای کُلایزی تحلیل شده است. یافته‌ها نشان می­دهد ادراک معلمان در برابر تغییرات نظام ارزشیابی را می‌توان به دو دسته «نگاه منتقدانه» و «نگاه مثبت» تفکیک کرد. تحلیل عمیق روایت‌های معلمان مخالف با تغییرات نظام ارزشیابی دورة ابتدایی به شناسایی و طبقه‌بندی سه دلیل عمده شامل «ذهنی­بودن ارزشیابی در دروس کتبی و شفاهی»، «نبود نظارت و پیگیری کافی» و «کم‌توجهی به جایگاه معلم» منتج شده است. همچنین تحلیل عمیق روایت‌های موافقان تغییرات نظام ارزشیابی، به شناسایی و طبقه‌بندی سه دلیل عمده شامل «ضرورت به‌کارگیری روش­های جدید»، «بی­توجهی زیاد به آزمون­های پایانی» و «وجود نگرش مثبت در دانش­آموزان» منتهی شده است. در نهایت، دلایل موافقت و مخالفت در اجرای تغییرات نظام ارزشیابی از دیدگاه معلمان در چهار مضمون اصلی و سیزده زیرمضمون طبقه‌بندی شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation of the lived- experiences of elementary teachers about the changes in the evaluation system and their role in the teaching-learning process: a phenomenological study

نویسندگان [English]

  • Shiva guran 1
  • Keyvan Salehi 2
  • Mohammad Javadipur 3
1 Graduate student of the curriculum, Faculty of Psychology and Educational Sciences of University of Tehran. Tehran, Iran.
2 Assistant professor of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran.
3 Associate professor of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran.
چکیده [English]

Evaluation is one of the important elements of the curriculum and the educational system, which is a means to achieve educational, training outcomes. Teachers’ lived-experiences about the recent changes in the quantitative and qualitative evaluation system in the elementary period, while representing the strengths and weaknesses of learning processes, provide a good ground for improving the quality of the evaluation system. In the present study, it has been attempted to understand and reflect the impact of changes in the system of evaluation in the learning process by examining the experience of elementary school life. To this end, based on the interpretive phenomenological method and using a semi-structured interview technique, data were collected from 14 male and female teacher participation in the Tehran-Tehran region selected by purposeful sampling method of the criterion type. Collected data has also been analyzed using the Kolaizi’s seven-step strategy. The findings show that teachers’ perception of changes in the evaluation system can be classified into two categories: “critical look” and “positive look”. An in-depth analysis of teachers’ narratives contradicting the changes in the elementary education system has led to the identification and classification of three main reasons, including the “subjective evaluation of oral and written lessons,” “lack of adequate monitoring and follow-up” and “lack of attention to the teacher’s position.” Also, a deep analysis of the narratives of the advocates of the changes in the evaluation system has led to the identification and classification of three main reasons, including the “necessity of applying new methods”, “not paying much attention to the final tests” and “having a positive attitude in students”. Finally, the reasons for agreeing and opposing the implementation of changes in the evaluation system from the teachers’ point of view are classified in four main themes and thirteen sub-themes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • evaluation system
  • changes
  • learning-teaching
  • Students
  • Elementary Teachers
  • Phenomenology

مراجع

بیرمی­پور، علی؛ شریف، مصطفی؛ جعفری، سید ابراهیم و مولوی، حسین (1390). «شناسایی و اولویت­بندی عوامل مؤثر بر اجرای طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس دورة ابتدایی کشور». پژوهش­های برنامة درسی ، 1(2)، 1- 28.
پارسا، عبدالله (1386). «بررسی نگرش و تمایلات رفتاری معلمان در مورد پیشبرد برنامه­های جدید درسی». مطالعات برنامة درسی، 1(4)، 103-138.               
حسنی، رفیق (1393). «تجربه­های معلمان مدارس ابتدایی از اجرای طرح ارزشیابی توصیفی». مطالعات اندازه­گیری و ارزشیابی آموزشی، 4(7)، 33-60.
حسنی، محمد و نصرت ناهوکی، عبدالسلام (1393). «مقایسة میزان عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان در برنامة ارزشیابی کیفی توصیفی و ارزشیابی سنتی». نوآوری­های آموزشی، 13(49)، 108-124.
حسنی، محمد (1382). راهنمای اجرای ارزشیابی توصیفی، تهران: دفتر آموزش و پرورش ابتدایی.
داداشی، بنفشه؛ موسی­پور، نعمت­اله و صفائی­موحد، سعید (1395). «نقش فرهنگ معلمی در مواجهه با تغییرات برنامة درسی ریاضیات پایة هفتم». نظریه و عمل در برنامه­ درسی، 4(7)، 137- 166.
داودی، رسول و شکرالهی، محبوبه (1390). «مقایسة روش­های ارزشیابی توصیفی و سنتی بر اساس استانداردهای چهارگانة ارزشیابی از دیدگاه معلمان ابتدایی مدارس شهر تهران». پژوهش در برنامه­ریزی درسی، 8 (2)،25-35.
روحانی، عباس و ماهر، فرهاد (1386). «اثر نوع ارزشیابی( توصیفی- سنتی) بر جوّ کلاس، ویژگی­های عاطفی و خلاقیت دانش­آموزان». اندیشه­های تازه در علوم تربیتی، 2(4)، 55-69.
     شایان­فرد، محسن (1390). بررسی شیوه نظارت برفرایند اجرای ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی استان اصفهان در سال تحصیلی90- 1389.پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه کاشان.
صالحی، کیوان؛ بازرگان، عباس؛ صادقی، ناهید و شکوهی یکتا، محسن (1394). «بازنمایی ادراکات و تجارب زیستة معلمان از آسیبهای احتمالی ناشی از اجرای برنامه ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی». مطالعات اندازه­گیری و ارزشیابی آموزشی، 5 (9)، 99- 59.
صالحی، کیوان؛ بازرگان، عباس؛ صادقی، ناهید؛ و شکوهی‌یکتا، محسن (1394). «تحلیل پدیدارشناسانه ادراک و تجربه زیسته معلمان مدارس ابتدایی از نقاط ضعف و قوت برنامه ارزشیابی‌ توصیفی». پژوهش در نظام­های  آموزشی، 9 (31)، 25- 65.
صافی، احمد (1390). آموزش وپرورش ابتدایی، راهنمایی تحصیلی و متوسطه. تهران: سمت.
قبادی چهارراه­گشین، کاوس؛ فانی، حجت­اله و فلاحی، ویدا (1393). «تأثیر ارزشیابی توصیفی بر مهارت خواندن و نوشتن دانش­آموزان پایه چهارم ابتدایی». پژوهش در برنامه­ریزی درسی، 11(13)، 115- 128.
قربانخانی، مهدی و صالحی، کیوان ( 1396). «بازنمایی ویژگی­های استادان موفق آموزش مجازی در نظام آموزش عالی ایران از نظر استادان و دانشجویان: مطالعه­ای با روش پدیدارشناختی». فناوری آموزش، 11(4)، 327 -347.
کارشکی، حسین؛ مومنی مهمویی، حسین و قریشی، بهجت (1393). «مقایسة انگیزش تحصیلی و کیفیت زندگی دانش‌آموزان پسر مشمول ارزشیابی توصیفی با ارزشیابی سنتی». پژوهش در برنامه­ریزی­ درسی،‌11(2) ، 114-104.
کرامتی، محمدرضا (1380). رقابت یا رفاقت در کلاس درس. روانشناسی و علوم تربیتی،31(2)، 139- 156.
کشتی­آرای، نرگس؛ کریمی­ علویجه، اکرم و فروغی­ابری، احمدعلی (1392). «شناسایی موانع و چالش­های اجرای طرح ارزشابی توصیفی». پژوهش در برنامة درسی، 10 (2)،  53- 68.
محمدی‌فر، محمدعلی؛ نجفی؛ محمود؛ رزم­آرا، صمد و محمدزاده، علی (1390). «تأثیر ارزشیابی توصیفی و سنتی بر پیشرفت‌تحصیلی و اضطراب امتحان دانش­آموزان پایه دوم مقطع ابتدایی شهر تهران». روانشناسی تربیتی، 7 (20)، 33 – 49.
محمدزاده، زینب؛ صالحی، کیوان (1394). «آسیب­شناسی نشاط و پویایی علمی در مراکز علمی و دانشگاهی مطالعه­ای با رویکرد پدیدارشناسی». سیاست­های راهبردی و کلان، 3(11)، 1 -25.
محمدزاده، زینب؛ صالحی، کیوان (1395). «تبیین پدیده نشاط و پویایی علمی در مراکز علمی از منظر نخبگان دانشگاهی: مطالعه‌ای با رویکرد پدیدارشناسی». راهبرد، 25(79)، 227-258.
موسی­پور، نعمت­الله (1391). «رویکردهای حاکم بر تغییرات در نظام آموزش و برنامة درسی  ایران: از رویکرد مهندسی تا رویکرد فرهنگی». راهبردد فرهنگ، 5 (18،17)، 273- 243.
میرزامحمدی، محمدحسن (1390). «بررسی موانع و مشکلات اجرایی طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی استان زنجان و ارائه پیشنهاداتی برای بهبود کیفیت آن». طرح پژوهشی سازمان آموزش­وپرورش استان زنجان.
 ناطقی، فائزه؛ سیفی، محمد و فیجانی، نفیسه (1391). «تأثیر ارزشیابی بر پیشرفت تحصیلی و سلامت روان دانش­آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی». رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 3(4)، 129- 146.
نامور، یوسف؛ راستگو، اعظم؛ ابوالقاسمی، عباس و سیف­ درخشنده، سعید (1389). مقایسه اثربخشی اجرای ارزشیابی کیفی توصیفی و ارزشیابی سنتی بر مهارت‌های اجتماعی دانش­آموزان ابتدایی. علوم‌تربیتی، 3(10)، 69-82.
هاشمی، شهناز ‌(1385). نقش ارتباط فردی و جمعی در اشاعه نوآوری­ها در آموزش و پرورش. فصلنامه نوآوری­های آموزشی، 5 (15)، 115- 149.
 
Akbari, A. & Ugborugbo, N. M. (2009).Teachers Effectiveness and students. Academic performance in public secondary schools in Delta State, Nigeria. Stud Home Common Sciences, 3(2), 107-113.
Davoodi, K.; Nateghi, F. & Faghihi, A. (2015). The Effectiveness of Descriptive Evaluation Plan from the Point of View of Sixth Grade Teachers. European Online Journal of Natural Social Sciences, 4(2), 401- 413.
Faizha, A. M. (2011). School based Assessment in Malaysian school: The concerns of the English Teachers. Journal of us-china Education Review, 8(10), ISSN 1548-6613.
Kemp, J. & Toperff, S. (1998). Guidelines for portfolio assessment in teaching English. London: Ministry of Education: http://www.etni.org.il/ministry/portfolio/default.html
Lachiver, R. & Taradif, G.L. (2002). Teacher evaluation, student selfevaluation. Journal of Learning Disabilities, 13(5), 5-22.
Leahy, S.; Lyon, C.; Thompson, M. & William, D. (2005). Classroom assessment: Minute by minute, day by day. Educational Leadership, 63(3), 19-24.
Leithwood, K. (2005). Teacher working condition that matter. Toronto: Elementary Teachers Federation of Ontario.
Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Beverly Hills, CA: Sage.
Ostad, A. F.; Behzadi, M. H. & Shahvarni, A. (2015).  Descriptive Qualitative Method of Evaluation from the Viewpoint of Math Teachers and Its Comparison with the Quantitative Evaluation (Giving scores) Method ( A Case Study on the Primary Schools for Girls in Zone 1 of Tehran City ). Mathematics Education Trends and Research, 1, 50 – 56.
Rakoczy, K. & Birgit, H. (2013). Written feedback in mathematics: Mediated by students' perception, moderated by goal orientation, Learning and Instruction, 27, 63-73.
Raoufi, SH., Seikhian, A. & Ebrahimzade, F. (2010). Theoretical teaching quality of faculty et al. designing a novel sheet to evaluate members based on viewpoints of stakeholders and Charles E. Glassick’s scholarship principles. Journal of Hormozgan University of Medical Sciences. 14 (3), 167-176.
Streubert, H. J. & Carpenter, D. R. (2011). Qualitative Research in Nursing: Advancing the Humanistic Imperative. Wolters Kluwer Health: I Lippincott Williams & Wilkins. PP: 72, 94.
Turner, C. E. (2000). Investigating Wash back from empirically derived rating scales:  Background and initial step in a study focusing on ESL speaking at the secondary level in Quebec schools. Paper presented at the annual language testing research colloquium, Vancouver, BC. 22'nd.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 مرداد 1396
  • تاریخ بازنگری: 23 خرداد 1397
  • تاریخ پذیرش: 17 فروردین 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار