ذهن‌آگاهی در تعلیم و تربیت: نیاز به فهم درست یک سازه اثربخش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار روان‌شناسی تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران.

چکیده

پژوهش‌هایی که در سال‌های اخیر به‌موضوع ذهن‌آگاهی پرداخته، تنها به تکرار اثربخشی مثبت آموزش‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر سازه‌های مختلف زندگی حرفه‌ای و شخصی معلمان توجه نموده و مبنای سودمندی این آموزش‌ها را مغفول گذارده است. به‌علاوه، در این پژوهش‌ها به چالش‌های نظری و عملی که درخصوص مبحث ذهن‌آگاهی در تعلیم و تربیت در دهه گذشته مطرح گردیده نیز توجهی نشده است. هدف از مقاله حاضر پاسخ به پرسش‌هایی است که در رابطه با این چالش‌ها مطرح می‌گردند. این مقاله از نوع پژوهش‌های توصیفی-تحلیلی است و در دو بخش الف- مبنای سودمندی ذهن‌آگاهی برای معلمان و ب-چالش‌های موجود در بحث ذهن‌آگاهی برای معلمان تدوین یافته است. در بخش نخست، مبنای عصب‌شناختی تمرین‌های ذهن‌آگاهی مورد توجه قرار گرفته است؛ در بخش دوم نیز علاوه بر چالش‌های معمول پیرامون ذهن‌آگاهی به مفهوم ذهن‌آگاهی‌تجاری و تهدید آن برای قلمروی تعلیم و تربیت توجه شده است. چنان‌که در متن مقاله نیز مطرح شده، مهم‌ترین ضعف این نسخه ذهن‌آگاهی، نادیده انگاشتن مبنای هستی‌شناختی و غایت اخلاقی در تربیت یک شخصیت به‌واقع ذهن‌آگاه است. در ادامه نیز تمایز میان دو مفهوم ذهن‌آگاهی غلیظ و ذهن‌آگاهی رقیق، به‌عنوان نخستین گام برای مواجهه با چالش‌های ذهن‌آگاهی در حوزه تعلیم و تربیت مطرح شده است. در نهایت نیز خاطرنشان می‌گردد که پژوهش‌های آتی به‌طور ضروری بایستی از تکرار صرف موضوع اثربخشی ذهن‌آگاهی بر دانش‌آموزان و معلمان دست کشیده و به چالش‌های جدید درخصوص ذهن‌آگاهی در تعلیم و تربیت توجه نمایند. به‌ویژه بایستی به خاطر سپرد که غایت ذهن‌آگاهی در دستیابی به شخصیتی است که از ویژگی شفقت به خود و دیگران برخوردار باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mindfulness in education: The need to properly understand an effective construct

نویسنده [English]

  • marziyeh sadeghzadeh
Assistant professor, Educational Psychology, Faculty of Literature and Humanity, Salman Farsi University of Kazerun
چکیده [English]

In the recent years, the Iranian studies on mindfulness has only repeated the positive effectiveness of mindfulness-based training on the various constructs of teachers' professional and personal lives, however, they neglected the usefulness of these trainings. In addition, these studies do not address the theoretical and practical challenges raised by the issue of mindfulness in education over the past decade. The purpose of this paper is to answer questions that are raised in relation to these challenges. This paper reports a descriptive-analytical research and it has been developed in two parts: the basis of usefulness of mindfulness for teachers and the recent challenges to mindfulness in education. In the first part, the neurological basis of mindfulness practices has been dealt with. In the second part, in addition to the common challenges around the mindfulness, the concept of mc-mindfulness and its threat to the realm of education has been considered. The most important weakness of this version of mindfulness is ignoring the ontological basis, and moral end in training of a truly mindful personality. In what follows, the distinction between the two concepts of 'thin mindfulness' and 'thick mindfulness' has been presented as the first step to face the challenges of mindfulness in education. Finally, it is pointed out that the future research must necessarily refrain from merely repeating the effectiveness of mindfulness on students and teachers and pay attention to new challenges regarding mindfulness in education. In particular, it should be remembered that the goal of mindfulness is to achieve a personality that is characterized by compassion for oneself and others.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness
  • Descriptive-Analytical, Education
  • Mc-mindfulness
  • Thin Mindfulness
  • Thick Mindfulness