تبیین مؤلفه‌های اخلاق مدیریتی و میزان انعکاس آن‌ها در اسناد تحولی آموزش و پرورش؛ الگویی جهت انتخاب مدیران دانشگاه فرهنگیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکترای مدیریت آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی. مدرس دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، تبیین مؤلفه‌هایاخلاق مدیریتی و میزان انعکاس آن‌ها در اسناد تحولی آموزش و پرورش ایران به منظور ارائه الگویی جهت انتخاب مدیران دانشگاه فرهنگیان بوده است. پژوهش حاضر از جهت هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر روش با توجه به ماهیت تحقیق و نوع سوال، کیفی از نوع تحلیل محتوا بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل اسناد تحولی آموزش و پرورش ایران(سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، سند برنامه درسی ملی و مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران) بود که هر سه سند به عنوان نمونه آماری به روش سرشماری انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های پژوهش که پس از دو مرحله مرور منابع و متون مرتبط و پیشینه و تأیید 4 نفر از صاحب‌نظران صورت گرفت، حاکی از شناسایی 15 مؤلفه کلیدی اخلاق مدیریتی بود که عبارتند از: عدالت‌طلبی، تقوی، بصیرت و دوراندیشی، امانت‌داری، قانون‌گرایی، تواضع و فروتنی، صداقت و راستگویی، ساده‌زیستی، شایسته‌سالاری، مهرورزی، شجاعت، دین‌داری، سعه‌صدر، مشورت و مشارکت در تصمیم‌گیری، و مسئولیت‌پذیری. یافته دیگر پژوهش حاضر این است که در اسناد تحولی جمعاً 2979 بار به مؤلفه‌های اخلاق مدیریتی اشاره شده است که در این بین مؤلفه دین‌داری با 810 مورد و مؤلفه مهم شجاعت با 19 مورد در هر سه سند به ترتیب بیشترین و کمترین میزان فراوانی را به خود اختصاص داده‌اند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explain the components of managerial ethics and the extent of their reflection in the evolutionary documents of education; A model for selecting the Managers of Farhangian University

نویسنده [English]

  • javad Aghamohammadi
PhD. in Educational Administration, Allameh Tabatabai University. Professor at Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

 The purpose of this study was to identify the components of managerial ethics and the extent of their reflection in the educational documents of Iranian education in order to provide a model for selecting the Managers of Farhangian University. The purpose of the present study was applied research and in terms of method, according to the nature of the research and the type of question, it was a qualitative type of content analysis. The statistical population of the study included the educational documents of education in Iran (document of fundamental change, national curriculum document and theoretical foundations of fundamental change of education) that all three documents were selected as a statistical sample by census method and examined. The findings of the study, which were conducted after two stages of reviewing relevant sources and texts and the background and approval of 4 experts, identified 15 key components of managerial ethics, which are: justice, piety, insight and foresight, fidelity, legalism, humility. And humility, honesty and truthfulness, simplicity, meritocracy, compassion, courage, religiosity, open-mindedness, consultation and participation in decision-making, and responsibility. Another finding of the present study is that in the transformation documents a total of 2979 times the components of managerial ethics have been mentioned, among which the component of religiosity with 810 cases and the important component of courage with 19 cases in all three documents have the highest and lowest frequency, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics
  • Managerial Ethics
  • Fundamental Transformation Documents of Education
  • Farhangian University
  • content analysis
قرآن‌کریم.
آذر، عادل؛ ربیعه، مسعود؛ و قیطاسی، فاطمه (1387). اخلاق در علم مدیریت. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 3(1و2)، 70-61.
آقامحمدی، جواد (1395). صلاحیت‌های لازم برای مدیران به منظور تصدی پست‌های مدیریتی در نظام اسلامی با تأکید بر آیات و روایات. دوفصلنامه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 6(1)، 96-77.
آقامحمدی، جواد (1393). بررسی توجه به جایگاه شاخصه‌های مدیریت اسلامی در انتخاب مدیران مدارس. دو فصلنامه اسلام و مدیریت، 3(6)، 26-7.
ابراهیمی، محمدحسین (1379). مدیریت اسلامی. مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
احمدی، سیدعلی‌اکبر؛ رجبی‌دوانی، محمدحسین؛ امینی، محمدتقی؛ عرب‌اسدی، حسین (1395). طراحی الگوی مدیریت علوی برای تربیت مدیران ارشد نظام جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 24(32)، 107-77.
اصلی پور، حسین (1396). تبیین ابعاد و مؤلفه‌های الگوی مدیریت جهادی مبتنی بر رویکرد نظریه داده بنیاد. فصلنامه پژوهش‌های مدیریت انتظامی، 12(3)، 450-427.
اسماعیلی، رفیع الدین؛ و یوسف زاده، حسن (1391). اصل مردم داری در مدیریت اسلامی و معیارهای آن. دوفصلنامه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 1(4)، 147-131.
اعرابی، سیدمحمد (1386). نقش ارزش‌های اخلاقی در بهبود عملکرد فردی و سازمانی. فصلنامه نظارت و بازرسی، 1(1)، 26-9.
اعظمیان بیدگلی، مریم (1388). مؤلفه‌های اخلاقی مدیریت در نظام اسلامی. فصلنامه اخلاق، 18، 41-5.
ایمان، محمدتقی؛ و نوشادی، محمودرضا (1390). تحلیل محتوای کیفی. دو فصلنامه عیار پژوهش در علوم انسانی (پژوهش سابق)، 3(2)، 15-44.
باقری، حسین؛ صالحی، محمد؛ و حاجی‌زاده، محمد (1389). اخلاق حرفه‌ای در مدیریت. فصلنامه پژوهشنامه اخلاق، 3(7)، 28-9.
باقری‌کنی، مصباح‌الهدی؛ و محمدی، مهدی (1395). مؤلفه‌های مدیریت ارتباط با مشتری از دیدگاه اسلام. فصلنامه مدیریت اسلامی، 24(1)، 129-105.
تاجمیر ریاحی، جواد؛ صفری، علی؛ و شاملی، نصرالله (1396). تبیین ابعاد رهبری سازمانی بر مبنای نظام ارزشی اسلام با استفاده از آموزه‌های نهج البلاغه. فصلنامه مدیریت اسلامی، 25(2)، 113-93.
تدبیری، سیروس (1388). ویژگی‌های مدیریت مؤسسات آموزشی در رویکرد اسلامی. فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی کلامی(علوم اسلامی)، 4(16)، 19-2.
تقوی، سیدحسین (1394). ویژگی‌های اخلاق مدیریت از منظر قرآن‌کریم. فصلنامه پژوهش‌های اخلاقی، 6(1)، 43-25.
چابکی، ام‌البنین؛ خادمی، فاطمه؛ و صادقی، عشرت (1394). بازشناسی عوامل رهبری حضرت‌موسی(ع) با تأکید بر سوره طه. فصلنامه مدیریت اسلامی، 23(1)، 181-151.
حاجیان، طالب؛ کریمی، مهدی؛ آقاحسینی، تقی؛ موسوی‌زاده، سیدجواد (1392). بررسی رابطه میان ابعاد مدیریت اسلامی و رفتار شهروندی سازمانی در بین کارکنان علوم پزشکی اصفهان. دوفصلنامه اسلام و مدیریت، 2(3)، 160-141.
حجتی، سید محمدباقر (1385). اسلام و تعلیم و تربیت. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
حیدری، غلام حسین (1390). چرا رویکرد مدیریت قرآنی در جامعه نهادینه نمی‌شود؟. فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی. 2(7)، 19 -36.
خواص، امیر؛ حسینی‌قلعه‌بهمن، اکبر؛ دبیری، احمد؛ و شریفی، احمدحسین (1392). فلسفة اخلاق. انتشارات دانشگاه پیام نور.
خنیفر، حسین؛ بزار، زینب؛ و مولوی، زینب (1394). فلسفه اخلاق در علم مدیریت. فصلنامهمدیریت اسلامی، 23(1)، 158-127.
خنیفر، حسین؛ و مسلمی، ناهید (1397) اصول و مبانی روش‌های پژوهش کیفی. انتشارات نگاه دانش.
دانایی‌فرد، حسن؛ باقری‌کنی، مصباح‌الهدی؛ و حجازی‌فر، سعید (1394). شناسایی مؤلفه‌های سازمان‌های فضیلت‌محور و جهادی. فصلنامهمدیریت اسلامی، 23(4)، 71-45.
درگاهی، حسین؛ و سادات‌طهرانی، سیده غزال (1393). بررسی رابطه بین اخلاق مدیریت و تعهد سازمانی. اخلاق و تاریخ پزشکی، 7(1)، 52-43.
دشتی، محمد(1392). نهج‌البلاغه. انتشارات یاسین نور.
دلاور، علی (1395). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. انتشارات رشد.
دهقانی، مرضیه؛ سلیمانی‌دره‌باغی، فاطمه؛ و فرجی، محدثه (1396). مطالعه مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی – اسلامی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. دوفصلنامه علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 5(9)، 31-2.
رحمتی، محمدحسین؛ خنیفر، حسین؛ و کتابی، ابراهیم (1395). الگوی رهبری امام‌حسین علیه‌السلام در قیام عاشورا. فصلنامهمدیریت اسلامی، 24(3)، 129- 145.
رضائیان، علی (1395). اصول مدیریت. انتشارات سمت.
رفیعی، مجتبی؛ و بهمنی، اکبر (1392). شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی. فصلنامهمدیریت سازمان‌های دولتی، 1(5)، 119 -140.
زین‌الدینی، مجید (1396). مدیریت و فرماندهی در نیروهای مسلح از دیدگاه حضرت امام خامنه ای. فصلنامهمدیریت اسلامی، 25(3)، 163 -189.
سادات، محمدعلی (1395). اخلاق اسلامی. انتشارات سمت.
سرمدی، محمدرضا (1393). مدیریت اسلامی. انتشارات دانشگاه پیام نور.
شهبازی سلطانی، محمد؛ و صلواتیان، سیاوش (1396). شناسایی ویژگی‌های معرف مدیر جهادی به روش فراترکیب. فصلنامهمدیریت اسلامی، 25(1)، 199 -230.
صمدی، عباس؛ و مهدوی‌خو، رضا (1388). بررسی تأثیر اخلاق مدیریتی بر تعهد سازمانی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان همدان. فصلنامهپژوهشنامه مالیات، 17(4)، 71-45.
عابدی‌جعفری، حسن؛ و حسین‌زاده، امیر (1391). ترسیم نقشه دانش اخلاق مدیریت و سازمان در ایران. فصلنامهروش‌شناسی علوم انسانی، 18(70)، 59 -77.
عابدی‌جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ و شیخ‌زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. دوفصلنامهاندیشه مدیریت راهبردی، 5(2)، 198-151.
عارف‌نژاد، محسن (1396). شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های شایستگی مدیران مدارس با تأکید بر مدیریت اسلامی. فصلنامهمدیریت مدرسه، 5(1)، 151 -172.
عرب‌اسدی، حسین؛ و احمدی، علی‌اکبر (1395). واکاوی عناصر اصلی تربیت مدیران ارشد در الگوی حکومتی امیرالمومنین علی علیه‌السلام. فصلنامهمدیریت اسلامی، 24(2)، 75-35.
عزیزآبادی، ابوالفضل؛ مرتضوی، سعید؛ و انصاری اول، محمدعلی (1395). مدخلی بر ویژگی‌های رهبری اخلاقی در نهج‌البلاغه. فصلنامهمدیریت اسلامی، 24(4)، 11 -41.
عسکری، محمدرضا (1393). اخلاق و سازمان. فصلنامهمهندس مشاور، (63)، 23 -29.
علیمردانی، اکرم (1390). مدیریت اسلامی و ارتباط آن با تعلیم و تربیت. فصلنامه توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، 6(22)، 84-108.
فرزندی، عباسعلی؛ صفری، حسین؛ و روشن‌روان، اله‌بخش (1392). بررسی توانایی‌های مدیریتی و ویژگی‌های فردی مورد نیاز مدیران فرهنگی. دوفصلنامه مدیریت در دانشگاه اسلامی، 2(1)، 46-21.
فروزنده، لطف‌الله؛ و نوایی‌نژاد، افتخارالسادات (1390). گزیده نکات مدیریتی نهج‌البلاغه. انتشارات دانشگاه پیام نور.
قاسمی، حمیدرضا؛ و سریرپناه، حسین (1395). الگویی برای شناسایی مؤلفه‌های تقوای سازمانی از دیدگاه اسلام. دوفصلنامه اسلام و مدیریت، 5(10)، 53 -69.
قربان‌نژاد، پریسا؛ و عیسی‌خانی، احمد (1395). طراحی مدل شایستگی مدیران دانشگاهی بر اساس الگوهای اسلامی. دوفصلنامه مدیریت در دانشگاه اسلامی، 5(1)، 37 -48.
قربان‌نژاد، پریسا؛ و عیسی‌خانی، احمد (1392). الگوی شایستگی مدیران بر اساس نهج‌البلاغه امام‌علی(ع). فصلنامه مدیریت توسعه و تحول. (15)، 22-17.
گرگانی، تقی (1390). نقش‌ها و وظایف و ویژگی‌های مدیر در آیینه مدیریت قرآن با نگرشی بر جزء‌های 7تا9 قرآن کریم و تأسی از نهج‌البلاغه. فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی.2(7)، 90-75.
لطیفی، میثم؛ منصوری، بهارک؛ و عبدالحسین‌زاده، محمد (1395). شناسایی و تبیین اصول مدیریت در سیره امام‌حسین علیه‌السلام و دلالت‌های آن برای دانش مدیریت. فصلنامه مدیریت اسلامی، 24(3)، 13 -41.
محمدپور، احمد (1392). روش تحقیق کیفی ضد روش. انتشارات جامعه شناسان.
معینی، منصوره؛ کلاهدوزان، اکبر؛ فردوسی، مسعود ؛ و اسدی، ثریا (1394). اصول مدیریت بر اساس الگوی اسلامی – ایرانی با تکیه بر نظریات خواجه نظام‌الملک طوسی. فصلنامه مدیریت اسلامی، 23(1)، 83 -103.
مقیمی، سیدمحمد (1394). اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام. انتشارات راه دان.
موسی‌زاده، زهره؛ و عدلی، مریم (1388). معیارهای انتخاب و انتصاب مدیران با رویکرد شایسته‌گزینی در نهج‌البلاغه. دوفصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی(اندیشه مدیریت). 3(1)، 103 -132.
موسوی‌داوودی، سیدمهدی؛ حضوری، محمدجواد؛ نجاری، رضا؛ و رستگار، عباسعلی (1396). ارزیابی میدانی الگوی ارزش‌های سازمانی مبتنی بر آموزه‌های نهج‌البلاغه. فصلنامه مدیریت اسلامی، 25(1)، 121-91.
میرکمالی، سیدمحمد (1393). رهبری و مدیریت آموزشی. نشر یسطرون.
نبوی، محمدحسن (1386). مدیریت اسلامی. مؤسسه بوستان کتاب.
نجاری، رضا (1396). مبانی مدیریت اسلامی. انتشارات دانشگاه پیام نور.
نورمحمدی، محمدرضا؛ و نیک‌معین، جواد (1394). معیارهای شایستگی مدیران با استفاده از رهنمودهای امام علی علیه السلام در نهج‌البلاغه. دوفصلنامه اسلام و مدیریت، 4(7)، 139-59.
نیک‌پور، امین؛ منظری‌توکلی، علیرضا؛ نوبری‌ایدیشه، سمیه؛ و محمدی، مرضیه (1392). بررسی رابطه بین انتخاب کارکنان بر اساس معیارهای اسلامی و اثربخشی سازمانی در سازمان‌های دولتی شهر کرمان. فصلنامهمدیریت اسلامی، 21(1)، 192-169.
وزارت آموزش و پرورش (1390) مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. شورای عالی آموزش و پرورش.
وزارت آموزش و پرورش (1390) سندتحول بنیادین آموزش و پرورش. شورای عالی آموزش و پرورش.
وزارت آموزش و پرورش (1391) سند برنامه درسی ملی. شورای عالی آموزش و پرورش.
یوسفی، رسول؛ و اکبری، بهرام (1396). تبیین بایسته‌های مدیران سیاسی مبتنی بر رهیافت مدیریت جهادی. فصلنامهمدیریت اسلامی، 25(2)، 92-65.
Griffin, R. W. (1996). Management. Houghton Mifflin Company.
Robbins, S. P; & Judge, T. A. (2009). Organizational Behavior. New Jersey: Pearson Prentice Hall.