واکاوی مسائل شغلی معلّمان آموزش و پرورش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی، گروه‌ روش‌ها و برنامه‌های آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران و سرگروه درس کار و فناوری متوسطه اول استان قزوین

3 عضو هیات علمی دانشگاه تهران؛ دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی

چکیده

کیفیت زندگی معلمان، نشانه‌ای آشکار و تعیین‌کننده از روند تعالی یا تباهی در هر جامعه‌ای است. پژوهش حاضر با هدف واکاوی مسائل پیچیده شغلی معلّمان انجام شده‌ است. سعی‌ شد تا با نگاهی جامع و ژرفانگر و با استفاده از رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی، مشکلات موجود در عملکرد بهینه ایشان شناسایی‌شده و عواملی که زمینه‌ساز افت انگیزه شده‌است، واکاوی گردد. برای گرد‌آوری داده‌ها از مصاحبه نیمه‌ساختارمند استفاده شد و با استفاده از نمونه‌گیری ملاکی، پس از انجام 21 مصاحبه، اشباع نظری داده‌ها حاصل‌شد. به‌منظور افزایش اتکاپذیری، تاییدپذیری، باورپذیری صحت داده‌ها، از شیوه‌های «بازرسی و بازبینی در زمان کُدگذاری»، «بهره‌گیری از نظرات همکاران پژوهشی و تأیید آن‌ها»، «تبیین جزئیات دقیق فرایند گردآوری و تحلیل داده‌ها»، «درگیری طولانی مدت»، سه‌سو‌سازی و تحلیل موارد منفی استفاده‌شد. تحلیل عمیق ادراک معلّمان، موجب شد تا مسائلی نظیر شرایط نامساعد سازمانی، دخالت‌ها و تحکم‌های مدیریتی، شرایط نامساعد محیط کاری، کمبود حقوق، مزایا و امکانات رفاهی، کاهش علایق و ترجیحات دانش‌آموزان به فرایند یادگیری، تنزل‌ شأن و جایگاه معلّم و فراهم نبودن زمینه پیشرفت و بالندگی تحصیلی و شغلی، شناسایی شود. نتایج نشان‌داد که معلّمان، از مسائلی جدی در نظام آموزش و پرورش رنج می‌برند که به‌ دلیل مرتفع نشدن مشکلات، به بروز دلسردی، افت انگیزه و کاهش عملکرد بهینه از آن‌ها منجر ‌شده‌است. به نظر می‌رسد تداوم این مشکلات، می‌تواند به تعمیق، پیچیدگی و تحکیم آن دامن زده و به تشدید و تسریع برخی از تبعات ناگوار اجتماعی و اخلاقی و کاهش سلامتی و بالندگی فردی و جامعه بینجامد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of job issues of education teachers

نویسندگان [English]

  • Saeide Sharif 1
  • Arezu Ghafoori 2
  • Keyvan Salehi 3
1 Master of Educational Research, Department of Curriculum Development; Instruction Methods, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran
2 Ph.D. Student Educational Psychology, iautehran.official, Tehran, Iran, and team leader of work and technology of Qazvin Province
3 Assistant Professor, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Iran.
چکیده [English]

The quality of teacher's life is a clear and decisive sign of the process of excellence or destruction in any society. This paper investigates the complex problems of teacher's profession. Attempts have been made to use the qualitative approach and phenomenological method to identify problems in their optimal performance and to be represented identifies causes of motivation drop out. A semi-structured interview was used to collect data, using criterion sampling, after 21 interviews, theoretical saturation was obtained. In order to increase the credibility, transferability, dependability and confirmability, peer debriefing, negative case analysis, triangulation, explaining the exact details of the data collection and analysis process, and long-term immersion were utilized.The deep analysis of teachers' perceptions Leads to identification to problems as “Shortage of financial resources(salaries and benefits), Welfare and Therapy”, “unfavorable organizational climate and the relationships that rule it”, “disinterestedness and unwillingness Students go to the learning process”, “improper condition work environment”, “Decrease teacher position”, “Lack of educational and career advancement”, “Managerial interventions and coercion”. Results show that teachers are suffering from problems in the education system, if the problems are not overcome, will be formed, their disillusionment and motivation drop out that the social and moral unpleasant consequences will emerge at the community level.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Analysis
  • job issues
  • Education teachers
  • Job motivation
  • Phenomenology
اشرف کرمی، علی (1388). بررسی روایات و آرای بزرگان شیعه و اهل سنت درباره شفاعت، مجله اندیشه تقریب، 20‏(18)، 91 ـ 108.
اکبرزاده، ساناز (1399). ارزشیابی کیفیت روابط میان فردی در مدارس ابتدایی شهر بجنورد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته تحقیقات آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه تهران.
آذرفر، فاطمه (1387). بررسی مقایسه‌ای عوامل و راهکارهای افزایش انگیزه و رضایت شغلی معلمان در پژوهش‌های ایران وسایر کشورها. طرح پژوهشی، اداره کل آموزش و پرورش استان خراسان رضوی، گروه‌تحقیق و پژوهش.
بازرگان، عباس (1394). روش‌های تحقیق کیفی وآمیخته (چاپ پنجم)، نشر دیدار.
بنی‌اسدی، علی؛ و صالحی، کیوان (1398). مقدمه‌ای بر اصول و فرایند ساخت و رواسازی پروتکل مصاحبه. نامه آموزش عالی، 12(46)، 203-177.
پناهی، زهرا؛ مومنی، زهرا؛ و صالحی، کیوان (1397). بازنمایی علل کاهش انگیزه شغلی معلمان در انجام فعالیت‌های حرفه‌ای: یک مطالعه پدیدارشناختی. پژوهش در تربیت معلم، 2(1)، 107-71.
پورصمد، حجت الله (1372). بررسی انگیزش شغلی معلّمان دهدشت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه تربیت معلّم.
جامی‌زاده، صدیقه (1398). مفهوم پردازی علل و پیامدهای تظاهرگرایی معلمان در مدارس ابتدایی منطقه 3 شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته تحقیقات آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه تهران.
جویباری، آزیتا؛ و چهاردولی­رزجی، علی (1394). رابطه سیستم پاداش با انگیزش کارکنان جهت مشارکت در هدف گذاری‌های سازمانی کارکنان اداره کل منابع طبیعی استان قم، تحقیقات مدیریت آموزشی، 7(26)، 24-15.
جهان‌آرا، سمانه (1399). تبیین فرایند شکل‌گیری سهل‌انگاری آموخته‌شده در دانش‌آموزان دوره ابتدایی: مطالعه‌ای به روش نظریه برخاسته از داده‌ها. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته تحقیقات آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه تهران.
حسن‌زاده پلکویی، شهربانو؛ و صالحی، کیوان (1396). تحلیل پدیدارشناسانه چالش‌های ناشی از افت استرس مولد تحصیلی در نظام ارزشیابی توصیفی ـ کیفی. مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی، 7(20)، 191-155.
خادمی‌زارع، حسن؛ فخرزاد، محمد؛ و اکرمی، محمدکاظم (1389). اولویت‌بندی عوامل انگیزشی کارکنان با هدف افزایش بهره‌وری(مطالعه موردی: شرکت پخش فرآورده‌های نفتی‌ فارس)، فصل‌نامه علمی-پژوهشی مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، 4(13)، 104-85.
خصالی، آزاده؛ صالحی، کیوان؛ و بهرامی، مسعود (1395). تحلیل ادراک و تجربه زیسته معلمان ابتدایی از دلایل ناکارآمدی برنامه ارزشیابی توصیفی ـ کیفی: مطالعه به روش پدیدارشناسی. مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 5(12)، 152-121.
سیدعلیان، محبوبه؛ و صالحی، کیوان (1399). تحلیل پدیدارشناختی علل گرایش برخی از مدیران به بهره‌کشی از زیردستان در مدرسه، مدیریت مدرسه، 8(3)، 200-180.
سیارفرد، حسن؛ و کشتی­دار، محمد (1396). بررسی وضعیت انگیزه‌شغلی در کلیه دبیران تربیت بدنی استان خراسان‌جنوبی، همایش‌ملی دستاوردهای علوم ورزشی‌ و سلامت، وزارت، علوم تحقیقات و فنّاوری.
شعبانی، رسول؛ و طاهری‌زاده، سمانه (1393). تطبیق عوامل بی انگیزگی معلّمان، نخستین همایش ملی علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، مرودشت،.https://civilica.com/doc/338451
شیربگی، ناصر؛ و مرادی، امید (1396). تجارب معلّمان از تعاملات نامناسب مدیران مدارس، مدیریت مدرسه، 5(2)، 85-63.
صادقی، ملیحه؛ و اشرفی، عباس‌ ‌(1395). احساس مسئولیت معلّمی در تعلیم و تربیت، فصل‌نامه مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، 12(2)، 146-117.
صادقی‌نیا، زهره؛ صالحی، کیوان؛ و مقدم‌زاده، علی (1397). شناسایی عوامل مؤثر در ارزیابی عملکرد مدیران مدارس ابتدایی با راهبرد پدیدار‌شناسی، مدیریت مدرسه، 6(2)، 99-78.
صالحی، کیوان؛ بازرگان، عباس؛ صادقی، ناهید؛ و شکوهی یکتا، محسن (1394). تحلیل پدیدارشناسانه ادراک و تجربه زیسته معلمان مدارس ابتدایی از نقاط ضعف و قوت برنامه ارزشیابی‌ توصیفی. نشریه پژوهش در نظام های آموزشی، 9(31)،  19-68.
صالحی، کیوان؛ بازرگان، عباس؛ صادقی، ناهید؛ و شکوهی‌یکتا، محسن ‌(1394). بازنمایی ادراکات و تجارب زیسته معلّمان از آسیب‌های احتمالی ناشی از اجرای طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس ابتدایی. فصل‌نامه مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی، 5(9)، 99-59.
غفوری، آرزو؛ و صالحی، کیوان‌ (1395). بازنمایی فرآیند شکل‌گیری دگرگونی‌های ارزشی در افراد با محوریت زنان، فصل‌نامه مطالعات اجتماعی-روان‌شناختی زنان، 14(4)، 208-157.
قاسمی، مجید؛ و صالحی، کیوان (1397). تحلیل پدیدارشناسانه عوامل درون‌سازمانی مؤثر بر استفاده از مؤسسات تولید مقاله و پایان‌نامه. سیاست علم و فناوری10 (4)، 48-35.
قربانخانی، مهدی؛ صالحی، کیوان؛ و مقدم‌زاده، علی (1398). شناسایی عوامل مؤثر در شکل‌گیری فرهنگ ارزشیابی کاذب در مدارس ابتدایی. مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی، 9(26)، 69-26.
کرمی، ابوالفضل؛ و کاملی، محمود‌ (1394). ایجاد انگیزه پیشرفت و مقیاس سنجش آن، انتشارات روان‌سنجی.
گوران، شیوا؛ صالحی، کیوان؛ و جوادی‌پور، محمد (1396). بازنمایی تجارب ‌زیستة معلمان ابتدایی از تغییرات نظام ارزشیابی و نقش آن در فرایند یاددهی‌- یادگیری: یک مطالعة‌ پدیدارشناختی. پژوهش در تربیت معلم، 1(3)، 163-135.
گوران، شیوا؛ صالحی، کیوان؛ و جوادی‌پور، محمد (1398). واکاوی پدیدارشناسانه واکنش‌های معلمان نسبت به تغییرات نظام ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دوره ابتدایی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 16 (63)، 20-1.
مرعشیان، فاطمه‌سادات؛ و صفرزاده، سحر (1392). نقش یادگیری سازمانی و انگیزش شغلی در پیش‌بینی خودکارآمدی شغلی و کارآفرینی سازمان کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. نشریه علمی روانشناسی اجتماعی، 1(29)، 98-85.
معیدفر، سعید؛ و ذهاتی، قربانعلی (1384). بررسی میزان نارضایتی شغلی معلّمان و عوامل اجتماعی موثر بر آن، مجله جامعه شناسی ایران، 6(1)، 150-135.
مومنی مهموئی، حسین؛ و جلالی‌بارزاری، سعید (1395). رابطه خوش‌بینی تحصیلی معلّمان با ادراک حمایت اجتماعی، انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، فصل‌نامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 7(2)، 199-181.
مهدیان، سمیه؛ حکیم‌زاده، رضوان؛ صفایی‌موحد، سعید؛ و صالحی، کیوان (1397). بازنمایی ادراک و تجربه زیسته‌معلمان از منزلت اجتماعی‌شان: مطالعه‌ای به روش پدیدارشناسی. فصلنامه علمی- پژوهشی خانواده و پژوهش. ۱۵ (۱)، 38-19.
نوروزی، عبدالرسول؛ و امیریان‌زاده، مژگان (1396). رابطه انگیزش شغلی و خلاقیت با عملکرد حرفه‌ای معلّمان شهرستان جهرم، تحقیقات مدیریت آموزشی، 9(33)، 157-139.
وعیدفر، سعید؛ و ذهانی، قربان‌علی (1384). بررسی میزان نارضایتی شغلی معلّمان و عوامل اجتماعی موثر بر آن (مطالعه موردی معلّمان شهر نیشابور)، مجله جامعه شناسی ایران، 6(1)، 150-135.
Ames, C. A. (1990). Motivation: What Teachers Need to Know, Teachers College Record, 91(3), 409-421.
Chowdhury, M. F. (2014). Interpretivism in Aiding Our Understandingof the Contemporary Social World, Open Journal of Philosophy, 4, 432-438.
Clement, M. (2017). Why Combatting Teachers' Stress is Everyone's Job, The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 90(4), 135-138.
Convey, J. J. (2014). Motivation and Job Satisfaction of Catholic School Teachers. Journal of Catholic Education, 18(1), 2-25. http://dx.doi.org/10.15365/joce.1801022014.
Creswell, J. W. (2012). Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research, Boston, Manufactured in the United States of America.
Glaser, B. G., & Strauss, A. L. (1967). The Discovery of Grounded Theory, a Division of Transaction Publishers, New Brunswick (U.S.A.) and London (U.K.).
Han, J., & Yin, H. (2016). Teacher motivation: Definition, research development and implications for teachers, Cogent Education, 3, 1-18.
Kara, S. (2020). Investigation of Job Satisfaction and Burnout of Visual Arts Teachers, International Journal of Research in Education and Science, 6(1), 160-171.
Kitchel, T., Smith, A R., Henry, A L., Robinson, J Sh., Lawver, R J., Park, T. D., & Schell, A. (2012). Teacher Job Satisfaction and Burnout Viewed through Social Comparisons, Journal of Agricultural Education, 53(1), 31–44.
Madero, C. (2019). Secondary teacher’s dissatisfaction with the teaching profession in Latin America: the case of Brazil, Chile, and Mexico, Teachers and Teaching, 25(3), 378-358. DOI: 10.1080/13540602.2019.1587402.
Morrow, R., Rodriguez, A., & King, N. (2015). Colaizzi’s descriptive phenomenological method. The Psychologist, 28(8), 643-644.
Okeke, Ch I., & Mtyuda, P N. (2017). Teacher Job Dissatisfaction: Implications for Teacher Sustainability and Social Transformation, Journal of Teacher Education for Sustainability, 19(1), 54-68.
Razavipour, K., & Yousefi, M. (2017). Iranian English language teachers' job satisfaction and organisational climate in public and private schools, Issues in Educational Research, 27(4), 842- 858.
Salehi, K., & Golafshani, N. (2010). Using mixed methods in research studies: an opportunity with its challenges. International journal of multiple research approaches. 4(3), 186 – 191.
Senyametor, F, Minadzi, V M, Dankyi, L A., & Maison, R. S. (2019). Relationship between Teacher Job Satisfaction and Productivity in the Asante Akim South District of the Ashanti Region of Ghana, Journal of Education and Learning, 8(3), 193-201.
Soodmand Afshar, A., & Doosti, M. (2015). An investigation into factors contributing to Iranian secondary school English teachers’ job satisfaction and dissatisfaction, Research Papers in Education,31(3), 274-298. DOI: 10.1080/02671522.2015.1037335.
Streubert. H. J., & Carpenter. D. R. (2011). Qualitative Research in Nursing, Wolters Kluwer Health. Lippincott Williams & Wilkins.